Günümüzde Çocuk ve ergenlerde madde kullanımı ve madde bağımlılığı oldukça yaygınlaşmış ve karşımıza toplumsal, psikiyatrik bir sorun olarak çıkmıştır. Ne yazık ki yapılan çalışmalar madde kullanımı yaşının 10 lu yaşlara kadar düştüğünü çocuk ver ergenlerde hızla arttığını gösteriyor.
Her ne kadar ebeveynler madde kullanımı ve madde bağımlılığı ile ilgili bilinçli de olsa anne ve babaların pek çok şüphe etmesini sağlayacak bulgu olmasına karşın sıklıkla en büyük bulgu, bulgu olmamasıdır. Çocuk ve gençlerde madde bağımlılığının kullanımıyla ilgili yapılan araştırmalarda baş etmek zorunda kalınan problemlerin sayısının artışı, stres ve kaygı bozukluğu , baş etme becerilerinin azalması sonucu , sağlıklı olmayan maddeyle destek ve denge sağlamaya çalışan bireylerin oluşumuna neden olmuştur.
Ergenlerde madde bağımlılığı için birçok risk faktörü tanımlanmıştır. Aile içi anlaşmazlıklar, akademik zorluklar, davranım bozukluğu ve depresyon gibi psikiyatrik bozukluklar, ailede ve arkadaş çevresinde madde kullanımının bulunması, dürtüsel (fevri) bir yapıya sahip olmak ve erken yaşta sigara kullanımı bu risk faktörlerinden bazılarıdır. Tedavi programlarına alınan ergenlerde eş zamanlı psikiyatrik bozukluklara daha sık rastlanması, karşı gelme davranışlarının olması, okuldan kaçmakta dahil olmak üzere okulla ilgili sorunların görülmesi, parçalanmış aile ve aile üyelerinde de madde kötüye kullanımının görülmesi diğer gözlemlenebilen klinik özelliklerdir. Risk faktörlerinin sayısı arttıkça madde bağımlılığı riski de artmaktadır. Bununla beraber alkol ve uyuşturucu madde kullanımı erkeklerde kızlara göre daha sık rastlanmaktadır.
Ergenlerde madde kullanım bozukluğuna davranım bozukluğu, karşıt olma karşıt gelme bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, distimi, majör depresif bozukluk, bipolar bozukluk, travma sonrası stres bozukluğu, sosyal fobi, blumia nervosa ve şizofreni gibi birçok psikiyatrik bozukluk eşlik edebilmektedir. Madde kötüye kullanımı olan ergenlerin %50-80 nin de eş zamanlı olarak “davranım bozukluğu” da gözlemlenmektedir. Ayrıca bazen ergenlerde madde kullanımı eş zamanlı olarak bulunan psikiyatrik rahatsızlığın yarattığı rahatsızlıklardan kaçınmak içinde kullanılabilir. Örneğin uyku sorunları yaşayan bir ergen uyku sorununu aşabilmek için düzenli alkol alımına yönlenebilir.
Çocuk ve Gençlerde Madde Kullanımı ile İlgili Risk Faktörleri
– Aile içi anlaşmazlıklar
– Ders başarısızlığı
– Erken yaşlarda sigara kullanımı
– Psikiyatrik rahatsızlığı olmak
– Olumsuz arkadaş çevresi
– Erkek cinsiyeti
– Boşanmış aileler
– Dürtüsel mizaç özellikleri
– Aile desteğinde zayıflık
Ergenlerde diğer dikkat çekici bir noktada ise madde kullanımına başlangıç yaşının oldukça küçük olabilmesidir. Yetişkin dönemden farklı olarak oldukça hızlı bir şekilde daha ağır maddeleri kullanmaya yönelebilirler ve son aşamada sıklıkla çoklu madde kullanımı söz konusudur.
Baskıdan uzak ancak konrollü ve ilgili ebevyn olun. Madde kullanımıyla ilgili ailelerin dikkat etmesi gereken şeyşler aşağıda belirtilmiştir:
- Madde kullanımında sosyal çevre ve arkadaşlık ilişkileri çok önemlidir. Çocuğunuzun arkadaşlarını iyi tanıyın. Çocuğunuzun gittiği yerleri bilmek ve onun çevresine hakim olmak iyi bir önlem olacaktır.
- eğitm her şeydir. Çocuğunuzu madde kullanımıyla ilgili bilgilendirin.
- Çocuğunuzu gözlemleyin, ani değişimlere karşı dikkatli olun. (kavgacılık, hırsızlık vb.), duygu durumunda ani değişiklikler gibi normalde yapmadığı davranışlarda bulunuyorsa önlem alınmalıdır.
4.Bir uzmandan yardım almayı unutmayın. Genellikle ebeveynler bu konuda sorunu kendilerinin çözebileceğini düşündükleri için profosyonel destek almak istemezler. Ancak bu durum kısa süreli çözümden başka bir şey değildir. Tedavi edilmediği sürece yeniden bağımlılık görülür.
