Her zaman hayatımızda olan ama son zamanlarda bir kavram olarak popülerleşen gaslighting, romantik ilişkilerden iş yaşamına birçok alanda herkesin başına gelebilecek bir tür duygusal istismar. Sevgililer, arkadaşlar, hatta patron-çalışan ilişkilerinde dahi görülebilen bu durumu ve Psikolog İlayda Adıgüzel ile konuştuk. İşte detaylar…
EVET, gaslighting dediğimiz kavram gerçekten de duygusal ve psikolojik istismarın karmaşık bir örneği. “Gas Light” oyunu ve daha sonra “Gaslighting” filmiyle literatüre giriş yapması, bu terimin yaygın kullanımının başlangıcı olarak kabul edilebilir. Manipülasyon ve duygusal istismarın derin ve gizli yollarını anlamak, bu tür zararlı davranışlarla mücadele etmeyi kolaylaştırabilir.
GASLİGTİNG nedir? Belirtileri nelerdir? Yöntemleri nelerdir? En çok kimler arasında olur? Nasıl baş edilir? Tüm bunların cevabını Psikolog İlayda adıgüzel’den aldık.
GEÇMİŞTE ZORBALIK YAŞAYANLARDA GÖRÜLEBİLİR
PSİKOLOJİK manipülasyon olarak da bilinen gashlighting teriminin bireylerin özellikle ikili ilişkiler başta olmak üzere sevgilisini, eşini, iş arkadaşlarını veya sosyal çevresini inkâr, yalan, acımasız eleştiri veya aşağılama gibi kavramlarla sindirme taktiği olduğunu söyleyen Psikolog İlayda Adıgüzel , “Mağdur birey bu ilişki sürecinde gerçeklik algısını yitirmeye başladıysa, benlik saygısı düşüyorsa, sürekli hata yaptığını düşünüyor ve boyun eğici bir biçimde suçluluk duyguları hissediyorsa gaslighting’e uğruyor demektir” ifadelerini kullandı.
ADIGÜZEL , sözlerini şöyle sürdürdü: “Gaslighting yapan kişi, geçmişte yaşamış olabileceği zorbalık, travmatik durumlar veya örselenmiş çocukluk yaşantılarının da etkisiyle, kendi eksikliklerini büyüklenmeci bir tavırla yetişkinlik hayatında karşı tarafı manipüle ederek yansıtmak isteyebilir. Ancak şu unutulmasın ki fark etmesi ve kurtulması kolay bir durum değildir.”
Gaslighting yöntemleri genellikle manipülatif ve duygusal olarak karmaşıktır. İşte yaygın gaslighting yöntemlerinden bazıları:
- **Yalan Söyleme:** Gaslighting yapan kişi, mağdurun algılarını çarpıtmak için doğrudan yalanlar söyleyebilir. Bu yalanlar, mağdurun gerçekleri sorgulamasına ve kendi algısını kaybetmesine neden olabilir.
- **Gerçekleri İnkar Etme:** Gaslighting yapan kişi, mağdurun deneyimlerini inkar edebilir veya çarpıtabilir. Bu şekilde, mağdurun gerçeklik algısı sarsılır ve kendi hatırlayışına güvenmesi zorlaşır.
- **Aşağılama ve Eleştiri:** Gaslighting yapan kişi, mağduru sürekli olarak aşağılar veya eleştirir. Bu şekilde, mağdurun özsaygısı ve güveni zayıflatılır, kendi yeteneklerine olan inancı sarsılır.
- **Manipülatif Davranışlar:** Gaslighting yapan kişi, mağduru manipüle etmek için çeşitli taktikler kullanabilir. Örneğin, mağdurun duygularını sömürmek, suçluluk duygularını körüklemek veya mağduru başka insanlarla olan ilişkilerini kısıtlamak gibi.
- **Kurbanı Yanıltıcı Davranışlar:** Gaslighting yapan kişi, mağduru yanıltıcı davranışlarla kafası karışık hale getirebilir. Örneğin, bir şeyi yapacaklarını söyleyip sonra yapmamak veya bir şeyi yapmayacaklarını söyleyip sonra yapmak gibi.
Bu yöntemler, gaslightingin karmaşıklığını ve mağdurun duygusal ve psikolojik olarak etkilenmesini artırır. Mağdurlar, bu tür manipülasyonları tanımak ve başa çıkmak için genellikle destek ve rehberlik ararlar. Gaslighting’e maruz kalan bir kişi, durumu objektif bir bakış açısıyla değerlendirebilmesi için dışarıdan destek almalıdır. Yakın bir arkadaşına veya güvendiği birine durumu anlatarak onların yardımıyla durumu değerlendirebilir veya doğrudan bir psikologdan destek alabilir. Gaslighting yapan kişilerle çatışmaktan ziyade, uzaklaşmak genellikle daha sağlıklı bir seçenektir. Bu durumda, kişi kendi benlik saygısını koruyarak ve mantıklı bir şekilde ilişkiyi yeniden değerlendirebilir. Önemli olan, gaslighting’e maruz kalan kişinin kendisini koruması ve destek almasıdır.
