Merkezi sinir sistemi hastalığı olan ve son zamanlarda toplumdaki bilinirliği artan MS yani Multiple Skleroz, kadınlarda ve gençlerde daha yoğun görülebilen, yaşam boyu süren bir hastalık olarak bilindiğini dile getiren Torbalı Tıp Merkezi Nöroloji Polikliniği Uzmanı Dr. Armağan Uysal, “Hayatınızı, hastalığa göre planlamak gerekiyor” dedi
TÜRKİYE’DE yaklaşık 40 bin, dünyada ise yaklaşık 1 milyonun üzerinde MS hastası bulunuyor. MS hastalarına karşı toplumda, bilgi eksikliği nedeniyle birtakım ön yargıların bulunması bu hastalığa yakalananları zor durumda bırakıyor. MS hastalığı, diğer bir adıyla Multiple Skleroz, beyin ve omurilik (merkezi sinir sistemi) hastalığı olduğunu dile getiren Torbalı Tıp Merkezi Nöroloji Polikliniği Uzmanı Dr. Armağan Uysal, merkezi sinir sisteminin, sinirler boyunca vücudun farklı yerlerinde elektriksel mesajlar gönderen bir telefon santrali gibi olduğunu söyledi. Bu mesajların bilinçli ve bilinçsiz tüm hareketleri kontrol ettiğini belirten Dr. Uysal, “MS hastalığı, vücudun mikroplara karşı göstermesi gereken reaksiyonun bir şekilde yolunu şaşırarak sinir hücrelerini içeren yağlı kılıfa saldırmasıdır. Bu saldırıyla sinir hücrelerinin ritmi bozulur. Telefon kablolarını düşünün; telefon kablolarının üstü yalıtımı sağlayan plastikle kaplıdır. Sinir hücrelerini içeren bu yağlı kılıf zarar gördüğü durumda telefon kablosu gibi içerisinde yer alan teller bir birine çarpar ve kişilerin sinir hücrelerinin ritmi bozulur. Sağlıklı insanlarda hiçbir yabancı cisim beyin omurilik sıvısını geçemez. Beyin omurilik sıvısı bir bariyer ile buna engel olur. Fakat MS hastalığında bu mekanizma da bozulur. Bir şekilde tetiklenmiş bağışıklık sistemi hücreleri bu bariyeri geçerek beyin omurilik sıvısına saldırır. Bu hastalık kişiye münhasır bir hastalıktır. Hastalığın seyri de kişiye münhasırdır; yani hastalığın nasıl seyredeceği kişiden kişiye değişir, yani başkasına bakarak bu hastalığın seyri böyle olur denemez.” ifadelerini kullandı.
“HER MS HASTALIĞININ SEYRİ AYNI DEĞİLDİR”
TÜRKİYE’DE görülme sıklığı 100 bin kişi de 40 kişi olduğunu ve yaklaşık 35 bin MS hastası bulunduğunu kaydeden Dr. Uysal, “Genelde 20 ila 40 yaşları arasında ve özellikle kadınların sık sık yakalandığı bir hastalık türüdür. Hastalığa sebep olan etkenler arasında sigara, D vitamini eksikliği, çeşitli viral enfeksiyonlar, genetik, aşırı tuz tüketimi ve obezite gösterilmektedir. Hastalığın şiddeti sinir sisteminde etkilenen yere ve MS’ in tipine göre kişiden kişiye değişiklik gösterir. Belirtileri arasında sıklıktan azalana göre, güç kaybı, görme kaybı, his kaybı, çift görme, baş dönmesi, idrar problemleri gibi bulgular dışında denge kayıpları, yorgunluk ve halsizlik de görülebilir. Tanı nörolog muayenesi ile ve görüntüleme yöntemlerinden MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ile konulur. Beyin omurilik sıvısı (BOS), nöroloji kliniklerinde yapılan uyandırılmış potansiyeller tanı için kullanılan yardımcı tanı tetkikleridir. MRG’ de beyinde plak dediğimiz myeline karşı oluşmuş lezyonlar MS’ e özel MRG lezyonları görülür. Hastalık gebelik için engel teşkil etmemekle birlikte, çocuk istendiği takdirde mutlaka hekim ile işbirliği kurmak gerekmektedir. Bir MS hastasına yapılacak aşılarda da mutlaka hastayı takip eden hekimin onayının alınması gerekir. Her MS hastalığının seyri aynı değildir. Halk arasındaki yaygın inanca göre MS hastaları mutlaka tekerlekli sandalyeye mahkûm olmak zorunda da değildir. Bugün itibarı ile tedavide çok farklı yollarla kullanılabilen ilaçlar (deri altına yapılabilen iğneler, ağız yoluyla alınan haplar, damardan belirli aralıklar ile verilen ilaçlar) hastanın hastalığına göre tercih edilmektedir. Hastalığı durdurmakta geçtiğimiz yıllara göre nispeten iyi yerlerdeyiz. Tedavide hekim ile işbirliğinde olunmalı, Fizik Tedavi ve diğer tedavilerden faydalanılarak hasta için maksimum fayda sağlanmalıdır. Şunu hatırlatmakta fayda var. Yaşadığımız hayatı bir film gibi görebilirsek MS hastalığı bu filmin sonu değildir.” şeklinde konuştu.
“HAYATI, HASTALIĞA GÖRE PLANLAMAK GEREKEBİLİR”
BU hastalığa yakalananların genelde baş dönmeleri, ellerde titreme, aşırı yorgunluk, bulanık görme, bir gözde görememe, çift görme dengesizlik konuşma bozukluğu, patlayıcı tarzda konuşma yani sarhoş vari konuşma bir veya daha fazla uvuzda güçsüzlük, yürüme güçlüğü geçtiklerini sözlerine ekleyen Dr. Uysal, “MS cinsel yolla bulaşabilen, genetik geçişli veya bir akıl hastalığı değildir. MS hastalığı bir genç hastalığıdır. Hastalıkla ilgili klinik bulgulardan bir ya da bir kaçının en az 24 saat süreyle ortaya çıkması ve bunların en az 1 ay süreyle devam etmesidir. MS hastalığında bir atağa atak diyebilmek için en az 24 saat sürmesi gerekir. İkinci bir atak geçiriyor diyebilmemiz için ise iki atak arasında en az bir aylık bir sürenin geçmesi gerekiyor. Günler, haftalar veya aylarca süren ataklar olabilir. Genellikle ardından düzelme dönemi ortaya çıkar. Hastaya ve hastalığın tipine göre ataklar değişebilir, MS ataklarının ne zaman ve ne sıklıkla ortaya çıkacağı önceden kesinlikle tahmin edilemez. Erken teşhis son derece önemlidir; çünkü erken teşhisle hastalığın gidişatı değiştirilebilir ve hastalık yavaşlatılabilir. MS hastalığının ilerlemesi demek, hastaların sakat kalması anlamına gelir. İşte bu nedenle MS hastalığına multi-displiner bir yönden yaklaşılmalı ve vatandaşların özellikle de genç nüfusun bilinçlendirilmesi gerekir. Erken tanının bir diğer önemi ise şudur; MS teşhisi hayatınızı planlarken önemlidir. Düşünün, 22 yaşındasınız, üniversiteye gidiyorsunuz ve size MS gibi çok ciddi bir hastalığın tanısı söyleniyor. Bu durumda hayatınızı buna göre planlamanız gerekiyor. Örneğin; askere gidebilecek misiniz, çocuk yapabilecek misiniz, mesleğinizde neyi seçeceksiniz? Kaygı burada başlıyor ve baskı altına alıyor MS hastalarını. Bunun yanı sıra MS tedavisinde kök hücre nakli gibi tedavilerde günümüzde uygulanmaktadır. Ancak şunu eklemek gerek; MS şeker hastalığı gibi ömür boyu süren bir hastalıktır. MS hastalığının başlangıcı ve bitişi yoktur. Yeni çalışmalar yeni ışıklar olmasına rağmen MS hastalığını tamamen yok edebilecek bir tedavi yöntemi henüz bulunmamaktadır. MS hastası olmak, yaşadığınız yerde veya evinizde herhangi bir değişiklik yapmak anlamına gelmez ama bazen, bazı düzenlemeler yapmak günlük yaşamın devam ettiğini garantiye almak ve buna uyum sağlamayı kolaylaştırır. Yapılan bu uyarlamalarda bir ev sahibi olmak gerekmez. Ev sahipleri, engelli kiracıları için makul ayarlamalar yapmaları gerekebilir.” diyerek sözlerini noktaladı. Murat CAN
