‘İzmir’in Çernobili’ olarak bilinen Gaziemir’deki radyoaktif atık dolu kurşun fabrikasını temizlemek için yetki alan Ekovar Şirketi atıkların Küçükçekmece’deki Türkiye Atom Enerjisi Kurumu tesisine sevk edildiğini açıkladı. Şirket sahibi Mesut Özer sahanın yüzde 92’sinin temizlendiğini belirterek, “Sahanın doz seviyesi Gaziemir ve Karabağlar ile aynı noktada. 70 dönümlük bir araziden yönetmelikteki gibi radyoaktif atık gönderildi. Şu anda ölçebildiğimiz radyoaktif madde sahada kalmadı” dedi.
İZMİR’İN Gaziemir ilçesi sınırında bulunan Aslan Avcı Kurşun Fabrikası tarafından yurtdışından getirilen radyoaktif maddelerin fabrika sahasına gömüldüğü tespit edildi, ancak bu atıkların bertaraf edilmesi ve bölgenin çevresel olarak temizlenmesi yönünde şimdiye dek ciddi bir adım atılmadı.Nükleer Düzenleme Kurulu tarafından 2022 yılında radyoaktif atıkların temizlenmesine yönelik yetki alan EKOVAR Şirketi basın toplantısı düzenledi.Basın toplantısında açıklamalarda bulunan EKOVAR Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Özer sahada yapılan çalışmalar; bakanlıklar, Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) ve Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) onaylarıyla gerçekleştirdiklerini dile getirdi.Sahadaki çalışmalar Temmuz 2024 itibarıyla başladığını belirten Özer radyoaktif atıkların TENMAK sözleşmesi kapsamında paketlendiğini ve NDK taşıma izinleriyle Küçükçekmece’deki TENMAK Radyoaktif Atık Yönetimi Koordinatörlüğü (RAYK) tesisine sevk edildiğini belirtti.Sahadan dönem dönem çıkan dumanlarla ilgili de açıklama yapan Özer kimyasal reaksiyon gösteren ve duman çıkan 20 metrekarelik bir alanda yapılan kazıda 400 derece sıcaklığa ulaşan atık bertaraf edildiğini, dumanlanmanın sonlandırıldığını ileri sürdü.
“TORBALI’DAKİ DÖKÜM, PROGRAM DIŞI VE KAÇAK”
YAKIN zamanda alandan çıkarılan toprakların Torbalı’da bir araziye döküldüğü ortaya çıkmıştı. Konuya ilişkin açıklama yapan Özer, şunları söyledi:”Üç araç ve bir Şahin marka araçla, yıkıntı atığının, bizim anlaşmamızın gereği olarak lisanslı döküm sahası yerine, program dışı bir noktaya kaçak şekilde döküldüğü tespit edilmiştir. Bu tespitin ardından, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İl Müdürlüğü’ne ve Nükleer Enerji Denetim Kurumu’na (NEDK) derhal bildirim yapılmıştır. Aynı gün içinde, kaçak döküm yapılan alana gidilerek, dökülen malzemeler toplanmış ve lisanslı sahaya sevk edilmiştir.Ayrıca NEDK’dan alanla ilgili yeniden radyasyon ölçümü yapılmasını talep ettik. Kurum tarafından bir ekip gönderildi. İlgili alanda hem NEDK, hem Ekovar olarak biz, hem de ATIK uluslararası gözetim firması tarafından radyoaktif ölçümler gerçekleştirildi.Bu ölçümler sonucunda, alanda herhangi bir radyoaktif kirlilik tespit edilmedi. Konuya ilişkin NEDK ve Uluslararası Gözetim firmasının hazırladığı, alanın temiz olduğuna dair raporlar ilgili kurumlara iletildi. Alan temizliğiyle ilgili belgeler, fotoğraflar, videolar ve tüm tutanaklar yine ilgili mercilere sunuldu.Sayın Merve Hanım’ın bahsettiği “kontrolsüz giriş” meselesine gelince; biz 2022 yılında sahadaki çalışmalara başladığımızda, saha tamamen çevresi açık, insanlar, hayvanlar ve çevrede yaşayan tüm canlılar için erişime açıktı. Sahanın güvenliği tarafımızdan tel örgülerle ve 7/24 güvenlik hizmetiyle sağlanmaktadır.Sahadan çıkarılan tüm atıklar ve araçlar belirlenen prosedürler çerçevesinde, ilgili kurumların tebliğ ve yönetmeliklerine uygun şekilde, lisanslı alanlara gönderilmektedir. Bu gönderim sırasında, söz konusu iki araç da dâhil olmak üzere tüm araçlar, yerinde ölçüm, kantarda radyasyon izleme sistemleriyle kontrol edilmiş; ayrıca tarafımızdan ve Uluslararası Gözetim firması tarafından yapılan ölçümler kayıt altına alınarak imzalanmıştır.
“O GÜN TOPLAMDA 20 ARACIMIZ ÇIKIŞ YAPTI”
ÖLÇÜLEN tüm evraklar imza altına alınmakta, araçlar çıkış yapmadan önce yeniden ölçülmekte ve bu sonuçlar, aracı kullanan şoför dâhil tüm ilgili personel tarafından imzalanarak dosyalanmaktadır. Araçların çıkışı, irsaliye, kantar fişi ve araç ölçüm belgeleriyle birlikte gerçekleştirilmiştir. O gün toplamda 20 aracımız çıkış yapmıştır.Ne yazık ki bu üç araç, döküm sahasındaki yoğunluk nedeniyle, nakliye firmasında görevli şoförlerin kimseye haber vermeden yaklaşık 20 kilometre ileriye giderek döküm yapmasıyla söz konusu olumsuzluk yaşanmıştır. Bu olayın ardından ilgili nakliye firmasıyla olan sözleşmemizi derhal iptal ettik. Durumu tüm yetkili kurum ve kuruluşlara bildirdik.
“KAÇAK DÖKÜM ALANINDA HERHANGİ BİR RADYOAKTİF ATIK TESPİT EDİLMEDİ”
KAÇAK döküm yapılan alanla ilgili temizlik yapıldı, alınan numuneler akredite laboratuvarlara gönderildi. Yapılan analizlerde, alanda herhangi bir radyoaktif ya da tehlikeli atık bulunmadığı raporlarla tespit edilmiştir. Basın toplantısında yapılan açıklamada, alandan çıkan dumanlar ile ilgili “Radyasyonun dumanı olmaz. Kanser ile ilgili de bir veri yok hastalananlara dair bilgi yok. Radyasyon ile ilgili bir veri var mı? Oradaki alan radyoaktif açısından çok düşük. Oradaki sıkıntı kimyasal reaksiyondan dolayı bir yanmadır. Havanın yağışlı olduğu zaman ve sabah saatlerinde kimyasal bir duman çıkıyor. Başladıktan 15 gün sonra gerekli çalışma yapıldı ve numuneler gönderildi.“SAHADA ÖLÇEBİLDİĞİMİZ RADYOAKTİF MADDE KALMADI”
ERKEN uyarı sistemi bakanlık tarafından online izleniyor. Sahanın doz seviyesi Gaziemir ve Karabağlar ile aynı noktada. 70 dönümlük bir arazide yönetmelik gerektiği şekilde radyoaktif atık gönderildi. Sahanın yüzde 92’si temizlenmiş durumda. Şu anda ölçebildiğimiz radyoaktif madde sahada kalmadı. O çevrede canlılara zarar verebilecek noktada değil.
“BİR KİRLİLİK ÇIKMASINI BEKLEMİYORUZ”
ÇOK az elleçleme işlemi kaldı. Sevkiyat işlemi gerçekleştikten sonra beton çalışması var. Muhtelif derinliklerde sondaj yapılacak analizler yapılacak bunlar sonucunda, bir kirlilik çıkmasını beklemiyoruz.
“TEMİZLİĞE BAŞLADIKTAN SONRA İNSANLARIN TEPKİLERİ YUMUŞAMAYA BAŞLADI”
İLK geldiğimizde çok duman vardı, magazin haberleri çok vardı. Tepki vardı. İnsanların tepkileri de yumuşamaya başladı.Büyükşehir ile toplantı yapmıştık. Gerekli bilgilendirmeyi yaptık ama ya çok teknik konuştuk ya da biz kendimizi anlatamadık. Yine randevu alıp görüşebiliriz bilgi verebiliriz” ifadeleri yer aldı.”
“İFLASIN EŞİĞİNDE OLDUĞUMUZ İÇİN KONKORDATO VERMEDİK”
YAKIN zamanda konkordato ilan etden EKOVAR şirketine mahkeme tarafından bir yıllık süre verildi. EKOVAR Yönetim Kurulu Başkanı Mesut Özer, konu ile ilgilili “Finansman ile ilgili problem yok. Biz konkordatoyu iflasın eşiğinde olduğumuz için ilan etmedik. Alacaklarımızı almak amacıyla konkordato ilan ettik. Bilinen konkordato gibi değil” ifadelerini kullandı.
“SATIN ALMADIK”
AYRICA, fabrika sahasını satın aldıkları iddialarına cevap veren Özer, “Sahayı satın almadık alanın sahibi Aslan Avcı’dır” dedi. Şirket tarafından yapılan açıklama: “İzmir Gaziemir’de yer alan ve geçmişte Aslan Avcı Dökümhanesi olarak faaliyet gösteren eski kurşun fabrikası alanı, Ekovar Çevre Grup A.Ş. tarafından yürütülen çevresel temizlik ve iyileştirme çalışmalarıyla güvenli hale getirilmektedir.
Kurşun geri kazanımı alanında 1950’li yıllarda başlayan sanayi faaliyetleri, 2010 yılında sona ermiş; alanın bazı bölümlerinde dönemin TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) tarafından yapılan ölçümlerde radyasyon bulaşığı tespit edilmiştir. Önceki süreçlerde temizlik amacıyla çeşitli girişimlerde bulunulmuş ancak sonuç alınamamıştır.
2022 yılı Ekim ayında Ekovar Çevre Grup ile Aslan Avcı A.Ş. arasında imzalanan sözleşme ile alanın iyileştirme sorumluluğu Ekovar’a geçmiştir. Tamamen iki özel şirket arasında yapılan bu sözleşme kapsamında herhangi bir kamu ihalesi, hibe veya teşvik söz konusu değildir. Çalışmalar Ekovar’ın kendi sermayesiyle finanse edilmektedir.
Gaziemir’deki sahada yapılan çalışmalar; bakanlıklar, Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) ve Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) onaylarıyla yürütülmektedir.
05.09.2022 tarihinde başlayan süreçte, saha güvenliği sağlanmış, gerekli tüm izin ve teknik hazırlıklar tamamlanmıştır.
02.04.2024 itibarıyla, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Çevresel İyileştirme Planı onaylanmıştır.
Sahadaki çalışmalar Temmuz 2024 itibarıyla başlamış olup, A Tipi Uluslararası Gözetim Firması denetiminde devam etmektedir. Kimyasal reaksiyon gösteren ve duman çıkan 20 metrekarelik bir alanda yapılan kazıda 400 °C sıcaklığa ulaşan atık bertaraf edilmiş, dumanlanma sonlandırılmıştır.
Radyoaktif atıklar, 13.08.2022 tarihli yönetmelik ve TENMAK sözleşmesi kapsamında paketlenmekte ve NDK taşıma izinleriyle Küçükçekmece’deki TENMAK Radyoaktif Atık Yönetimi Koordinatörlüğü (RAYK) tesisine sevk edilmektedir.
Radyoaktivite içermeyen diğer atıklar ise MoTAT (Mobil Tehlikeli Ank Takip Sistemi) Üzerinden lisanslı firmalara gönderilmektedir. Tüm süreçler RIS (Radyoloji Bilgi Sistemleri) ile izlenmekte ve ilgili kurumları raporlanmaktadır
Sahada yalnızca yetkili ve eğitilmiş personel görev almakta, radyasyon ölçümleri RADISA (Radyasyon İzleme ve Uyarı Sistemi Ağı) sistemi ile 24 saat boyunca izlenmektedir.
Ölçüm verileri EURDEP (European Radiological Data Exchange Platform-Avrupa Radyolojik Veri Değişim Platformu) üzerinden kamuoyuna açık şekilde paylaşılmaktadır.
Sahada görev alan çalışma arkadaşlarımız, TENMAK ve yetkili kuruluşlar tarafından verilen Radyasyon Ölçümü ve Korunma (RÖRK) ile Radyoaktif Madde Taşımacılığı (RMTRK) eğitimlerini almıştır.
Personelin maruz kaldığı radyasyon düzeyleri docimetrelerle izlenmekte ve raporlanmaktadır. Olumsuz bir tablo hiç yaşanmamıştır.
Radyasyon ölçümleri ve saha çalışmaları, Ekovar ve A Tipi Gözetim Firması’nın radyasyon korunma uzmanları tarafından yapılmakta; eğitimsiz ve görevli olan olmayan kişilerin alan giriş-çıkışına izin verilmemektedir.
Ekovar Çevre Grup, tüm çalışmaları ulusal ve uluslararası mevzuatlara uygun şekilde, şeffaflık ve bilimsel temele dayalı biçimde yürütmektedir.”
